start

Światy Herlinga-Grudzińskiego

„Zaprosiliśmy na Podkarpacie do Krosna wybitnych uczonych z Polski i z zagranicy do rozmowy o miejscu i roli Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w formowaniu współczesnej tożsamości europejskiej między Wschodem i Zachodem. Obecność znamienitych gości gwarantuje wysoki poziom naukowy konferencji, a zarazem wpisuje to wydarzenie w konsekwentnie realizowaną od lat przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową im. Stanisława Pigonia w Krośnie misję stanowienia w regionie ważnego ośrodka spotkania kultur i języków Europy” – tak o międzynarodowej konferencji „Gustaw Herling-Grudziński. Między Wschodem a Zachodem” pisał jeszcze przed jej rozpoczęciem rektor PWSZ w Krośnie, prof. dr hab. Grzegorz Przebinda. Obrady, które odbyły się w gmachu uczelni w dniach 17 i 18 września 2019 roku przewyższyły nawet te oczekiwania.

Warto też dodać, że pierwszy dzień konferencji przypadł symbolicznie w osiemdziesiątą rocznicę napaści Związku Sowieckiego na Polskę, 17 września 1939 roku, co w przypadku poświęconego Herlingowi-Grudzińskiemu spotkania ma wręcz symboliczne znaczenie.

Jedyna taka konferencja

Spotkanie badaczy twórczości i biografii autora Innego Świata w Krośnie związane było z ustanowionym przez Sejm RP, z okazji 100. rocznicy urodzin pisarza, Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Jak się okazało, tylko Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie zorganizowała poświęconą Herlingowi międzynarodową konferencję. Można żartobliwie powiedzieć, że potencjalni organizatorzy mają jeszcze dwa miesiące, aby nam dorównać.

Do miasta nad Wisłokiem, na południe Polski, przybyli goście z odległych stron – prof. Irina Adelgejm z Moskwy, prof. Leonid Malcew z Kaliningradu, prof. Janusz Gruchała, prof. Roman Sosnowski, dr Izabela Sariusz-Skąpska i dr Jacek Hajduk z Krakowa, red. Elżbieta Sawicka z Warszawy, prof. Feliks Tomaszewski z Gdańska, prof. Tadeusz Sucharski ze Słupska, mgr Jędrzej Piekara z Lublina. Referat wygłaszał również gospodarz spotkania, prof. Grzegorz Przebinda, reprezentujący zarówno Krosno, jak i Kraków. W ostatniej chwili, z powodów osobistych, przyjazd odwołać musiał prof. Zdzisław Kudelski, jeden z najbardziej znanych badaczy twórczości Herlinga-Grudzińskiego.

Dzięki różnorodności tematów zaproponowanych przez prelegentów, odmiennym perspektywom spojrzenia na dzieła Herlinga-Grudzińskiego, a także powiązane z jego twórczością i życiem zagadnienia, jak również dzięki wprowadzeniu w przestrzeń debaty innych pisarzy i myślicieli, konferencja okazała się niezwykle ciekawym spotkaniem, okazją do wymiany poglądów, doświadczeń i idei, szeroko wykraczającym poza teksty Herlinga, dotykającym dramatycznych doświadczeń polskiej i europejskiej historii, fenomenu pamięci, zjawiska literatury faktu, tajemnic natury ludzkiej, i wielu innych kwestii, z kataklizmami dziejowymi i naturalnymi włącznie.

Program konferencji 

W interesujących obradach uczestniczyli także uczniowie krośnieńskich szkół – Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Jana Szczepanika oraz Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 im Ignacego Łukasiewicza – zyskując, jak sądzę, zupełnie inny obraz autora szkolnej lektury, jaką, od wielu już lat, jest Inny Świat.

Konferencji towarzyszyła, przygotowana przez Bibliotekę PWSZ, wystawa polskich i obcojęzycznych edycji książek Samotnika z Neapolu. Zainteresowaniem cieszyły się szczególnie tomy z lat komunizmu, wydane na emigracji lub w drugim obiegu, z trudem zdobywane, a dziś stanowiące pamiątkę słusznie minionych czasów.

Większość przedstawionych na konferencji referatów ukazywała Herlinga-Grudzińskiego w relacjach ideowych lub literackich z innymi pisarzami i myślicielami, w tym szczególnie tymi, z którymi dzielił doświadczenie łagrowe i próbę opisu rzeczywistości Rosji sowieckiej. Z wypowiedzi prelegentów, z dyskusji, również tych w kuluarach, wyłaniały się kolejne tematy, wzbogacające obraz twórczości Herlinga Grudzińskiego, ukazujące sylwetkę pisarza w nowym świetle, niekiedy nieoczekiwanym i zaskakującym. Zaplanowany tom pokonferencyjny, który będzie przygotowany w serii „Bibliotheca Pigoniana”, zapewne jeszcze tę perspektywę poszerzy.

Wydarzenie patronatem swym objęli: Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin, Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu do spraw UNESCO Sławomir Ratajski, Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl oraz Podkarpacki Kurator Oświaty Małgorzata Rauch.

dr Joanna Kułakowska-Lis

Galeria zdjęć